Kronik uykusuzluk (İnsomnia) Nedir?

Kronik uykusuzluk kişinin uykuya dalmasında ve sürdürmesinde problemler yaşamasına neden olan uyku bozukluğudur. Bununla beraber kişinin yeterli ve kaliteli uyku uyumasını engelleyen bir durumdur. İnsomnia; kişinin çalışma hayatını, sosyal ilişkilerini ve gündelik aktivitelerini olumsuz yönde etkileyebilir.

Uykusuzluk (İnsomnia) Belirtileri Nelerdir?

Uykusuzluk belirtileri kişiden kişiye değişir. Çünkü uykusuzluk her insan için önemli bir problem olarak görülmeyebilir. İnsomnia belirtileri farklılık gösterse de yaygın olarak görülen uyku bozukluğu belirtileri şunlardır:

· Uykuya dalmakta zorluk yaşamak

· İdeal uyku süresinden daha az uyumak

· Gece uyku sırasında sık sık uykudan uyanmak

· Sabahları erken saatlerde uyanmak

· Kolay sinirlenmek

· Depresif ve yorgun hissetmek

· Gün içerisinde uykusuzluğa bağlı huzursuzluk hissi

· Araç kullanırken tepkilerde gecikme

· Hafıza problemleri yaşamak

Uykusuzluk Nedenleri Nelerdir?

Uykusuzluğa birden fazla faktör neden olabilir. Özellikle kişinin çalışma hayatında ve sosyal yaşamında karşılaştığı olaylar bu duruma zemin hazırlayabilir. Uykusuzluğun nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

· Stres ve kaygı

· Depresyon, anksiyete

· Sert yatak

· Oda sıcaklığının uygun olmaması

· Fazla alkol, kafein ve nikotin alımı

· Vardiyalı çalışma hayatı

Uykusuzluk Neden Olur?

Uykusuzluğun belirgin bir nedeni yoktur. Ancak bazı zamanlarda kişilerin hayatlarında meydana gelen fizyolojik uyarılmaların sonucu olarak uyku düzeninde bozulmalar görülebilir. Özellikle vücut ısısı ve kalp atım hızında yükselme ve bazı hormon salınımlarının artması gibi fizyolojik uyarılmalar insomniaya neden olabilir.

Uykusuzluk Risk Faktörleri Nelerdir?

Uykusuzluğa her çeşit faktör neden olmasına rağmen bazı kişilerde meydana gelme olasılığı daha yüksektir. Özellikle yaşam tarzı, fiziksel özellikler ve sosyal ilişkilerle ilgili etkenler risk faktörleri arasında sayılabilir. Kronik uykusuzluğa neden olan risk faktörleri ise şunlardır:

· Yaş: Yaşlandıkça insomnia hastalığının gelişme riski artabilir.

· Genetik: Uykusuzluk problemleri aileden kalıtım yoluyla geçebilir.

· Beyin Aktivitesi: Beyin aktivitesinin artması veya değişen kimyasal değişikliğe bağlı olarak uykusuzluk problemi yaşanabilir.

· Tıbbi Durumlar: Enfeksiyonlar, reflü, yaralanmalar ve kronik hastalıkların fiziksel sağlığı olumsuz etkilemesi sonucunda uykusuzluk yaşanabilir.

· Akıl Sağlığı Sorunları: Depresyon ve anksiyete gibi akıl sağlığı ile ilgili bozukluklar uyku kalitesini, süresini olumsuz etkileyebilir.

· Yaşam Değişiklikleri: Kısa veya uzun süreli seyahat etmek, vardiyalı bir işe başlamak ve uyuma ortamının değiştirilmesi gibi faktörler kişinin uyku problemi yaşamasına neden olabilir.

· Yaşam koşulları: Stresli ve zor yaşam koşullarına sahip olmak insomniaya neden olabilir.

· Alışkanlıklar: Sağlıklı yaşam tarzları kişinin uyku kalitesini ve süresini artırır. Bu nedenle kişinin uykusunu olumsuz etkileyen yaşam tarzını benimsemesi uyku bozukluklarının gelişme ihtimalini yükseltebilir.

Uykusuzluk Hastalığının Komplikasyonları Nelerdir?

Uyku, kişinin fiziksel ve ruhsal sağlığı için önemli bir etkendir. Bu nedenle insomnia hastalarında zihinsel ve fiziksel sağlık olumsuz etkilenmesi sonucunda bazı komplikasyonlar meydana gelebilir. Uykusuzluk kimi zaman hafife alınan bir bozukluktur. Ancak ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Buna göre uykusuzluk hastalığında meydana gelen komplikasyonlar şöyle sıralanabilir:

· Çalışma ve okul hayatında daha düşük performans

· Depresyon ve anksiyete gibi psikolojik bozukluklar

· Hipertansiyon

· Kalp krizi ve felç

· Obstrüktif uyku apnesi

· Obezite psikoz

· Tip 2 diyabet

Uykusuzluk Nasıl Giderilir?

Uykusuzluğu aşmak için ilk olarak bazı alışkanlıkların ve yaşam tarzı faktörlerinin değiştirilmesi gerekir. Bunlar farmakolojik tedaviye gerek duyulmadan kişinin kendi kendine uykusuzlukla baş etmesini sağlar. Uykusuzluğu gidermek için uygulanabilecek davranışlar şunlardır:

· Günlük olarak aynı saatte uyumaya ve uyanmaya özen gösterilmeli.

· Gündüzleri uyumaktan kaçınılmalı. Çünkü gece geç uyku saatini ileri bir saate kaymasına neden olur.

· Uyumadan önce ekrana bakılmamalı. Tablet, telefon ve bilgisayar gibi teknolojik aletler yataktan uzak bir yere konulmalıdır.

· Uyumadan önce meditasyon, yoga ve kitap okuma gibi rahatlatıcı aktiviteler yapılabilir.

· Gün içerisindeki kafein alımı sınırlandırılabilir. Özellikle sabah saatlerinde kafein alınmasına özen gösterilmelidir.

· Sigara ve alkol kullanımı bırakılmalı veya sınırlandırılmalı.

· Düzenli egzersiz yapmak faydalı olabilir, ancak uyumadan 5-6 saat önceye denk getirilmemeli.

· Geç akşam yemeklerinden kaçınılmalıdır. Öğünler düzenli aralıklarla tüketilmelidir.

· Yatak odası uyku için uygun ve konforlu şekilde dekore edilmeli. Bunun için karanlık, sessiz ve uygun sıcaklığa sahip olmasını sağlayabilirsiniz.

· Stresi ile başa çıkma yöntemleri öğrenilerek günlük stresli ve kaygılı hissetmenin önüne geçilmelidir.

Uykusuzluk Hastalığı Teşhisi Nasıl Yapılır?

Uykusuzluk probleminin zaman zaman herkes yaşayabilir. Ancak günlük aktivitelerini etkileyecek düzeyde uykusuzluk problemi yaşamak ciddi bir sorunun işareti olabilir. Bu nedenle performansınızı önemli derece etkileyecek uykusuzluk yaşanması hâlinde uzman bir hekime başvurmak gerekir. Uyku problemlerini ve nedenleri tespit etmek için doktorlar şu durumlar hakkında bilgi sahibi olmaya ihtiyaç duyar:

· Uykuya dalmada problem yaşaması süresi

· Uykuya dalma süresi

· Geceleri uykudan uyanma probleminin varlığı

· Uykudan uyandıktan sonra dinlenmiş hissetme

· Uykusuzluğa bağlı huzursuzluk hissi yaşama

· Uyku sırasında nefes nefese kalma durumu yaşama

Uykusuzluk Tedavisi Nasıl Yapılır?

Uzman hekim tarafından insomnia tanısı konulduktan sonra hastaya uygun tedavi planı hazırlanır. Uykusuzlukla kullanılan tedavi yöntemleri bir psikoterapi ve ilaç tedavisidir. Psikoterapi yöntemi olarak bilişsel davranış terapisi uygulanır. Her iki tedavi yönteminde de kişinin kaliteli ve uygun süreli uyku uyuması için alışkanlıkları değiştirilir.

İlaç Tedavi

Uykusuzluk tedavisi için reçeteli ve reçetesiz ilaçlar mevcuttur. İlaç tedavisi uykuya dalmanızı ve uykunun sürdürülmesine yardımcı olur. Ancak ilaç yöntemi, hastanın uykusuz olmasının nedenlerini ortadan kaldırmaz. Uykusuzluk tedavisinde kullanılan ilaçları kullanmadan önce yan etkiler ve kullanım süresi hakkında uzman doktordan bilgi alınmalıdır.

Bilişsel Davranış Terapisi

Bilişsel davranış terapisi insomnia için en etkili tedavi yöntemleri arasında gösterilir. Bu yöntemde temel hedef hastanın uykuya dalmasına engel olan düşünce ve davranışların değiştirilmesini sağlamaktır. Bu sayede kişinin fiziksel ve zihinsel sağlığı için uyku düzeni oluşturulur.

Sıkça Sorulan Sorular

Gece uyumamak neyin belirtisi olabilir?

Birçok uyku bozukluğunda gece uyumada problem yaşanabilir. Bunların başında insomni gelir. Buna ek olarak huzursuz bacak sendromu ve uyku apnesi gibi uyku bozuklukları da gece uyumaya engel olabilir.

Uykum olduğu hâlde uyuyamıyorum neden?

Uykunuz olmasına rağmen uyuyamama sorunu yaşıyorsanız bu durum, vücudun fizyolojik saati ile çevresel saatin farklılık göstermesinden kaynaklanabilir. Uyuyamama hâli aynı zamanda kaygı, depresyon, düzensiz uyku alışkanlıklar, aşırı kafein tüketimi ve yatmadan önce uzun süre ekrana bakmaktan da ileri gelebilir.

Uyuyamama sorunu nasıl ortaya çıkar?

Uyuyamama sorunu kişinin, uyku sağlığını olumsuz etkileyecek risk faktörleri nedeniyle ortaya çıkabilir. Özellikle kişinin uykuya dalmasını engelleyen düşünce ve davranışlar bu problemin ortaya çıkmasına neden olabilir. Stres, kaygı ve depresyon gibi psikolojik etkenler uyuyamama sorununu ortaya çıkarabilir.

Uykusuzluk nasıl geçer?

Uykusuzluk sorunu, farmakolojik tedavi seçenekleri olduğu gibi psikoterapi ve uyku hijyeniyle de giderilebilir. Psikoterapi çeşidi olan bilişsel davranış terapisi ile uykunun kalitesini bozan düşünce ve davranışlar değiştirilebilir. Uyku hijyeninde ise kişinin, uykusuzluk yaşamasına neden olan alışkanlıkların değişimi ile tedavi etme yoluna gidilir.

Kronik uykusuzluktan dolayı günlük işlerinizde performans düşüklüğü yaşıyorsanız evital’in uzman psikolog ve doktor desteği ile tanışabilirsiniz.